1. Szyk prosty zdania – do tej grupy należą spójniki: und (i), aber (ale), oder (albo), sondern (lecz) oraz denn (ponieważ). Zaraz po tych spójnikach znajduje się podmiot, po nim orzeczenie i reszta zdania.
| Ich male und ich tanze. (Maluję i tańczę.) |
| Ich singe nicht, aber ich tanze. (Nie śpiewam, ale tańczę.) |
| Ich lese Comics oder ich schlafe am Abend. (Czytam komiksy albo śpię wieczorem.) |
| Ich esse Gurken nicht, sondern ich esse Tomaten. (Nie jem ogórków, lecz pomidory.) |
| Ich gehe ins Kino, denn ich habe Zeit. (Idę do kina, ponieważ mam czas.) |
Są też dwa znaczenia spójnika oder: pierwsze – lub (albo) w zdaniach oznajmujących, drugie – czy w zdaniach pytających.
Ich fahre Inliner gern, aber ich habe Angst.
2. Szyk przestawny zdania – do tej grupy należą spójniki: dann (potem, następnie), deshalb (dlatego), sonst (w przeciwnym razie) oraz trotzdem (mimo to). Zaraz po spójniku stawiamy orzeczenie, po nim podmiot a następnie resztę zdania.
| Ich trinke meinen Tee, dann gehe ich ins Zimmer. (Wypiję moją herbatę, potem idę do pokoju.) |
| Du hast Angina, deshalb gehst du zum Arzt. (Masz anginę, dlatego idziesz do lekarza.) |
| Ich besuche sie, sonst wird sie sauer. (Odwiedzę ją, w przeciwnym razie będzie zła.) |
| Ich habe ganze Pizza gegessen, trozdem bin ich hungrig. (Zjadłem całą pizzę, mimo to jestem głodny.) |
Ich bin ein Eisfreak, deshalb esse ich viel Eis!
3. Szyk zdania pobocznego – do tej grupy należą: dass (że), ob (czy), weil (ponieważ) oraz wenn (jeśli, kiedy). Spójniki te powodują, iż orzeczenie przenosi się na koniec zdania. Natomiast podmiot znajduje się zaraz po spójniku.
| Ich finde, dass diese Klamotten out sind. (Uważam, że te ciuchy są niemodne.) |
| Er fragt, ob ich ihn besuche. (On pyta, czy go odwiedzę.) |
| Du bist krank, weil du Angina hast. (Jesteś chory, ponieważ masz anginę.) |
| Ich gehe zum Arzt, wenn ich Fieber habe. (Idę do lekarza, jeśli/kiedy/gdy mam gorączkę.) |
| Ich habe einen Computer bekommen, als ich 8 Jahre alt war. (Dostałes/am komputer, kiedy/gdy miałem/am 8 lat. |
- Als – gdy coś wydarzyło się tylko raz w przeszłości (nawet jeśli trwało długo, np. dzieciństwo: Als ich Kind war, wohnte ich in Deutschland.).
- Wenn – gdy coś wydarzyło się więcej niż raz w przeszłości, ma miejsce w teraźniejszości lub dopiero się odbędzie: Immer wenn ich in Deutschland war, besuchte ich meine Oma.
Ich mag Weihnachten, weil ich viele Geschenke bekomme.
